รวม 40 คำศัพท์ที่ควรรู้สำหรับการทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม

 

ในระบบการทำงานของโรงงานอุตสาหกรรมที่เต็มไปด้วยเทคโนโลยีอันซับซ้อนและการจัดการที่หลากหลาย การทำความเข้าใจคำศัพท์เฉพาะทางจึงเป็นหนึ่งในข้อควรปฏิบัติที่ช่วยให้ท่านสามารถบริหารจัดการกระบวนการผลิตได้ดียิ่งขึ้น

บทความนี้เราจึงขอรวบรวมคำศัพท์เฉพาะทาง ทั้งการบริหารกระบวนการผลิต เทคโนโลยีและระบบอัตโนมัติ การควบคุมคุณภาพ และบำรุงรักษาเครื่องจักร เพื่อการนำไปประยุกต์ใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพ

คำศัพท์ด้าน การบริหารกระบวนการผลิต

1. Production Management

Production Management หมายถึง การวางแผนและจัดการกระบวนการการผลิต ผ่านการตัดสินใจดำเนินการด้านต่าง ๆ ซึ่งมีผลกระทบต่อประสิทธิภาพการผลิตและคุณภาพสินค้า เช่น การจัดการวัตถุดิบ แรงงาน และเครื่องจักร

2. Project Management

Project Management หมายถึง การบริหารจัดการทรัพยากร เวลา และงบประมาณสำหรับโครงการ โดยครอบคลุมตั้งแต่การกำหนดเป้าหมาย การวางแผน การดำเนินการ การควบคุม และมีจุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดที่ชัดเจน มีขอบเขตที่จำกัด

3. Production Control

Production Control หมายถึง การวางแผนงานและควบคุมงานผลิต เพื่อให้กระบวนการต่าง ๆ เหมาะสมและสอดคล้องต่อเป้าหมาย เพื่อการปรับปรุงคุณภาพของการผลิต เช่น การลดปริมาณของเสียจากกระบวนการผลิต หรือการเพิ่มประสิทธิภาพสินค้า เป็นต้น

4. Process Flow

Process Flow หรือกระบวนการไหล หมายถึงแผนภาพแสดงลำดับขั้นตอนและรายละเอียดในกระบวนการผลิตสินค้าแต่ละภาคส่วน เพื่อทำให้บุคลากรมองเห็นถึงภาพรวมของการผลิตตั้งแต่เริ่มต้นจนเสร็จสิ้น และสามารถปรับปรุงและพัฒนากระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น โดยรูปแบบการนำเสนอที่พบได้ทั่วไปคือ 

• Flowchart แสดงลำดับขั้นตอนของกระบวนการผลิตในรูปแบบแผนภาพ โดยใช้สัญลักษณ์มาตรฐานเพื่อความเข้าใจที่ง่าย

• Swimlane Diagram ตารางแสดงความรับผิดชอบของหน่วยงานหรือผู้ที่เกี่ยวข้อง ที่มีต่อกระบวนการผลิตแต่ละส่วนผ่าน ‘เลน’ (Lane) มักมีการใช้ร่วมกับ Flowchart เพื่อความชัดเจนยิ่งขึ้น

5. Cycle Time

Cycle Time หมายถึง เวลารอบการผลิต มีหน่วยวัดเป็นระยะเวลา เช่น วินาที นาที หรือชั่วโมง โดยใช้สำหรับการคำนวณกระบวนการในกระบวนการผลิตสินค้าหรือชิ้นส่วนหนึ่งชิ้น ตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงสิ้นสุด หรือเปรียบเทียบประสิทธิภาพระหว่างกระบวนการผลิตที่แตกต่างกัน นับเป็นหนึ่งในตัวชี้วัดประสิทธิภาพและความเร็วในระบบการผลิต

6. Lead Time

Lead Time หรือระยะเวลาการทำงานของกระบวนการผลิตทั้งหมด ตั้งแต่เริ่มต้นคำสั่งซื้อ ไปจนถึงการประกอบสินค้าสำเร็จสมบูรณ์ มีส่วนช่วยสำคัญในการวางแผนและการจัดการคำสั่งซื้อ โดยประกอบด้วย 3 ช่วง ได้แก่ เวลารอเริ่มผลิต เวลาผลิตจริง และเวลาหลังการผลิต

7. Downtime

Downtime หมายถึง เวลาหยุดทำงาน ตัวเลขซึ่งแสดงถึงระยะเวลาที่เครื่องจักรหรืออุปกรณ์ภายในโรงงาน ไม่สามารถดำเนินการผลิตได้ตามปกติ จากปัญหาต่าง ๆ เช่น การซ่อมบำรุง การเสียของเครื่องจักร หรือการขาดแคลนวัตถุดิบ โดยสามารถแบ่งตัวเลขเป็น 2 ประเภท คือ Planned Downtime (การหยุดทำงานตามแผน) และ Unplanned Downtime (การหยุดทำงานฉุกเฉิน) โดยการลด Downtime นับเป็นหนึ่งในเป้าหมายสำคัญของการบำรุงรักษาเชิงป้องกัน

8. Yield rate

Yield rate หมายถึง สัดส่วนจำนวนชิ้นงานหรือสินค้าที่ตรงตามมาตรฐานจากกระบวนการผลิตภายในโรงงานอุตสาหกรรม มักแสดงตัวเลขในรูปแบบเปอร์เซ็นต์ โดยสามารถคำนวณได้จากการนำจำนวนชิ้นงานที่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพหารด้วยจำนวนชิ้นงานทั้งหมดที่ผลิต นับเป็นหนึ่งในตัวชี้วัดสำคัญที่บ่งบอกถึงประสิทธิภาพการผลิต ต้นทุนการผลิต และคุณภาพสินค้า

9. NG rate

NG rate หรือ Non-Good Rate คือ อัตราส่วนจำนวนสินค้าที่ไม่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพ เมื่อเปรียบเทียบกับจำนวนผลิตภัณฑ์ทั้งหมดจากกระบวนการผลิตในโรงงาน โดยมีส่วนช่วยให้บุคลากรในโรงงานสามารถปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิตได้อย่างยั่งยืน

10. Workflow

Workflow คือ ลำดับขั้นตอนการทำงานที่ถูกกำหนดในกระบวนการผลิต เป็นเครื่องมือที่ช่วยลดความซับซ้อนในกระบวนการทำงาน กำหนดความรับผิดชอบของพนักงานแต่ละบุคคล และกำหนดเอกสารที่เกี่ยวข้อง ส่งผลให้บุคลากรเข้าใจถึงหน้าที่การทำงานที่ถูกต้อง และสามารถดำเนินงานให้สำเร็จตามเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ

11. BOI

BOI (Board of Investment) คือคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน ที่มีหน้าที่ในการส่งเสริมการลงทุนที่เป็นประโยชน์ต่อประเทศ รวมถึงส่งเสริมให้โรงงานต่างๆ ให้ใช้เทคโนโลยีขั้นสูงได้ง่ายขึ้น พร้อมสิทธิประโยชน์ต่างๆ ผ่านการยื่นรับสิทธิประโยชน์ หรือที่เรียกกันง่ายๆ ว่าการยื่นขอ BOI นั่นเอง

คำศัพท์ด้าน เทคโนโลยีและระบบอัตโนมัติ

1. MES

MES system (Manufacturing Execution System) คือ ระบบปฏิบัติการที่ถูกใช้งานในโรงงานขนาดกลางหรือใหญ่ เพื่อติดตาม บันทึกการเปลี่ยนแปลง และจัดการกระบวนการผลิตรูปแบบเรียลไทม์ เปรียบเสมือนผู้ควบคุมโรงงานที่ทำหน้าที่ดูแลการทำงานทุกภาคส่วน ครอบคลุมตั้งแต่การจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ ไปจนถึงการอัปเดตสถานะสินค้า

สนใจปรึกษาและติดตั้งระบบ ciMES อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://aresth.co.th/products/argo-extra

2. ERP

ระบบ ERP (Enterprise Resource Planning) คือ ซอฟต์แวร์ที่เข้ามามีส่วนสำคัญด้านการบริหารทรัพยากรภายในองค์กร ที่ช่วยให้โรงงานสามารถจัดการเอกสาร บริหารบุคลากรในหน่วยงานต่าง ๆ และวางแผนงานอย่างมีประสิทธิภาพ ผ่านการเชื่อมโยงและบูรณาการข้อมูลในระบบ

สนใจปรึกษาและติดตั้งระบบ Argo ERP อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://aresth.co.th/products/argo

3. MRP

MRP Software (Material Requirements Planning) คือ ระบบการจัดการและวางแผนวัตถุดิบในกระบวนการผลิตสินค้า มีหน้าที่เพื่อควบคุมจำนวนคลังสินค้า และการจัดจำหน่ายสินค้าจากโรงงานให้มีประสิทธิภาพ ผ่านการตรวจสอบ วางแผน และควบคุมการใช้วัตถุดิบเพื่อการผลิตสินค้าอย่างคุ้มค่ามากที่สุด

4. PLC

PLC (Programmable Logic Controller) คือ โปรแกรมที่ถูกใช้งานในโรงงานอุตสาหกรรม เพื่อควบคุมและตรวจสอบการทำงานของเครื่องจักรและอุปกรณ์ต่าง ๆ ในกระบวนการผลิต ซึ่งครอบคลุมทั้งการควบคุมทำงานเครื่องจักร การรับข้อมูลจากอุปกรณ์ตรวจจับ และการประมวลผลข้อมูลแบบเรียลไทม์ เพื่อลดข้อผิดพลาดจากการทำงานของมนุษย์

5. SCADA

SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition System) คือ ระบบการควบคุมในอุตสาหกรรมการผลิตที่มีหน้าที่ติดตามกระบวนการผลิตขนาดใหญ่ แสดงผลข้อมูลวัตถุดิบ การผลิตสินค้าสินค้า และประสิทธิภาพเครื่องจักร เพื่อการตรวจสอบข้อมูลแบบเรียลไทม์หรือย้อนหลังได้อย่างสะดวกง่ายดาย

6. AI

AI (Artificial Intelligence) คือ เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อการใช้งานในหลากหลายรูปแบบ รวมถึงการบริหารจัดการระบบโรงงานอุตสาหกรรม เช่น การวิเคราะห์ข้อมูล การพยากรณ์การซ่อมบำรุง และการประมวลผลข้อมูลขนาดใหญ่

7. IOT

IOT (Internet of Things) คือ ระบบเครือข่ายของอุปกรณ์ที่ถูกเชื่อมต่อกันผ่านอินเทอร์เน็ต ถูกใช้สำหรับการส่งต่อและแลกเปลี่ยนข้อมูลจากเครื่องจักร คอมพิวเตอร์ หรือเซนเซอร์ เพื่อเชื่อมโยงการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ อย่างสะดวก รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ

8. CNC

CNC (Computer Numerical Control) คือ ซอฟต์แวร์ที่ใช้สำหรับการควบคุมเครื่องจักรผ่านคอมพิวเตอร์โดยอัตโนมัติแทนมนุษย์ ทั้งการตัด การกัด การเจาะ และการขึ้นรูป ซึ่งมีความแม่นยำและความเร็ว เป็นเทคโนโลยีสำคัญของการผลิตชิ้นงานที่มีความแม่นยำสูง และมักจะทำงานควบคู่กับ PLC ทำให้สามารถลดต้นทุนแรงงานและข้อผิดพลาดระหว่างการผลิตได้ดี

9. Servo

Servo หมายถึง ส่วนประกอบสำคัญของระบบควบคุมการเคลื่อนไหวในเครื่องจักร CNC และระบบอัตโนมัติอื่น ๆ เป็นมอเตอร์ที่มีระบบควบคุมความเร็วและกำหนดตำแหน่งอย่างแม่นยำ ถูกใช้งานในขั้นตอนที่ต้องการความละเอียดและแม่นยำ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพกระบวนการผลิต และลดของเสียที่อาจเกิดขึ้นจากการทำงานผิดพลาด

10. Edge Computing

Edge Computing หมายถึง ระบบประมวลผลข้อมูลและการจัดการข้อมูล โดยใช้การประมวลผลในตัวอุปกรณ์ใกล้กับแหล่งที่มา ซึ่งช่วยให้โรงงานสามารถลดเวลาในการตอบสนองข้อมูล เพิ่มประสิทธิภาพประมวลผลข้อมูล และรักษาความปลอดภัยของข้อมูลในเวลาเดียวกัน

คำศัพท์ด้าน การจัดการและการควบคุมคุณภาพ

1. BOM

BOM (Bill of Materials) หมายถึง บิลวัสดุ คือรายการวัสดุ สูตรการผลิต และ โครงสร้างสินค้า 1 ชิ้น ที่แสดงถึงส่วนประกอบ จำนวนวัสดุที่ใช้ ลำดับ ปริมาณวัตถุดิบ และระยะเวลาของกระบวนการผลิตทั้งหมด เป็นพื้นฐานของการวางแผนการผลิต ที่มีส่วนช่วยให้ผู้ประกอบการสามารถบริหารการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ และสร้างความโปร่งใสให้กับองค์กร

2. Six Sigma

Six Sigma คือ กลยุทธ์การบริหารและปรับปรุงระบบโรงงานอุตสาหกรรม ที่มุ่งเน้นการลดต้นทุน ความผันผวน และข้อผิดพลาดในกระบวนการผลิต ผ่านการใช้หลักการทางสถิติในการวัดและพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตสินค้า

3. ISO

ISO (International Organization for Standardization) คือ องค์การระหว่างประเทศที่เป็นตัวชี้วัดด้านมาตรฐานการผลิตสินค้าและบริการระดับสากล มีส่วนช่วยสำคัญด้านการเสริมสร้างความน่าเชื่อถือให้กับแบรนด์ โดยใช้ตัวเลขที่บ่งบอกถึงระดับมาตรฐานของสินค้าและบริการแต่ละประเภท

4. Quality Assurance

Quality Assurance คือ การรับประกันคุณภาพ ขั้นตอนการการันตีคุณสมบัติสินค้า เพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับกลุ่มลูกค้า ผ่านกระบวนการป้องกัน ประเมิน ปรับปรุง และพัฒนาสินค้าโดยผู้เชี่ยวชาญด้านการรับประกันสินค้า

5. Quality Control

Quality Control คือ การควบคุมคุณภาพ หนึ่งในขั้นตอนการรับประกันคุณภาพ ที่ช่วยให้ลูกค้าและผู้ประกอบการมั่นใจถึงมาตรฐานสินค้าและผลิตภัณฑ์ซึ่งจำหน่ายในท้องตลาด เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคอย่างตรงจุด

6. SPC

SPC (Statistical Process Control) คือ การควบคุมกระบวนการทางสถิติ ผ่านการเก็บรวบรวมข้อมูล สร้างแผนที่ภูมิควบคุม และวิเคราะห์แผนภูมิ เพื่อตรวจสอบความต่อเนื่องและความแม่นยำในกระบวนการผลิต และควบคุมคุณภาพสินค้าที่ถูกผลิตขึ้นจากโรงงาน

7. OEE

OEE (Overall Equipment Effectiveness) หมายถึงประสิทธิภาพของเครื่องจักรภายในอุตสาหกรรมการผลิต ซึ่งเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ถูกใช้เพื่อวัดประสิทธิภาพการทำงานของเครื่องจักรภายในโรงงาน ผ่านการคำนวณจากปัจจัย 3 ส่วน ที่เรีกยว่า APQ ได้แก่ อัตราความพร้อมใช้งาน (Availability) and ประสิทธิภาพการเดินเครื่อง (Performance) และอัตราคุณภาพ (Quality) 

8. Kaizen

Kaizen หมายถึง แนวคิดการปรับปรุงองค์กรและระบบการทำงานเพื่อการพัฒนาที่เห็นผลอย่างยั่งยืน และยังมีส่วนช่วยสำคัญด้านเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ลดของเสีย เพิ่มคุณภาพของสินค้า และตอบสนองต่อความต้องการของกลุ่มลูกค้า

9. 5S

5S หรือรู้จักกันในชื่อของ 5 ส คือ เครื่องมือที่ช่วยสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่สะอาด เรียบร้อย และปลอดภัยภายในโรงงานอุตสาหกรรม โดยแบ่งเป็น 5 ส่วน ได้แก่ Sort (การคัดแยก) Set in Order (การจัดระเบียบ) Shine (การทำความสะอาด) Standardize (การทำให้เป็นมาตรฐาน) และ Sustain (การรักษา) เพื่อช่วยให้การผลิตราบรื่นและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นขึ้น

10. Andon

Andon คือ ระบบการแจ้งเตือนความผิดปกติและควบคุมปัญหาในกระบวนการผลิตแต่ละภาคส่วน มีส่วนสำคัญที่ทำให้บุคลากรสามารถตรวจสอบและตอบสนองต่อปัญหาที่เกิดขึ้นในสายการผลิตได้อย่างทันท่วงที ผ่าน Towerlight หรือ ชั้นไฟ 3 สี ซึ่งสีแสดงสถานะเครื่องจักร ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ และลดข้อผิดพลาดในขั้นตอนการผลิต

คำศัพท์ด้าน การบำรุงรักษาและพัฒนาประสิทธิภาพ

1. Preventive Maintenance

Preventive Maintenance คือ การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน ที่ช่วยบำรุงรักษาและป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกับเครื่องจักรได้ล่วงหน้า ผ่านการตรวจสอบและซ่อมแซมโดยผู้เชี่ยวชาญ ตามระยะเวลาที่ถูกกำหนดไว้ เพื่อดูแลเครื่องจักรให้มีประสิทธิภาพ

2. Predictive Maintenance

Predictive Maintenance หมายถึงการบำรุงรักษาเครื่องจักรใช้เทคโนโลยีในการทำนายปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตจากปัจจัยรอบด้าน เช่น เสียง การสั่นสะเทือน อุณหภูมิ หรือแรงดัน เป็นเครื่องมือที่ช่วยลดระยะเวลาการหยุดทำงานของเครื่องจักร

3. Corrective Maintenance

Corrective Maintenance หมายถึง กระบวนการบำรุงรักษาเครื่องจักร ที่มุ่งเน้นการดำเนินการหลังจากอุปกรณ์เกิดความผิดปกติหรือหยุดทำงาน เพื่อเร่งซ่อมแซมบำรุงรักษาเครื่องจักรให้กลับมาทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพเช่นเดิม

4. CMMS

CMMS (Computerized Maintenance Management System) คือ ระบบซอฟต์แวร์ที่ใช้ถูกใช้งานสำหรับการติดตามการซ่อมแซม เพื่อช่วยให้การบำรุงรักษาอุปกรณ์เครื่องจักรในโรงงานอุตสาหกรรมเป็นไปได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

5. MTBF

MTBF (Mean Time Between Failures) คือ ค่าเฉลี่ยระยะเวลาในการทำงานในช่วงเวลาที่เครื่องจักรไม่สามารถทำงานได้ ถูกใช้งานเพื่อวัดความน่าเชื่อถือของเครื่องจักรและอุปกรณ์ในกระบวนการผลิต ที่สามารถซ่อมแซมได้หลังจากการเกิดความล้มเหลว 

6. MTTF

MTTF (Mean Time To Failure) คือ ค่าเฉลี่ยระยะเวลาที่เครื่องจักรทำงานได้ก่อนการหยุดชะงัก มักถูกใช้สำหรับการประเมินความน่าเชื่อถือของอุปกรณ์ที่ไม่สามารถซ่อมแซมได้และจำเป็นต้องเปลี่ยนใหม่ เพื่อการออกแบบและพัฒนาอุปกรณ์ในโรงงาน

7. MTTR

MTTR (Mean Time To Repair) คือ ค่าเฉลี่ยระยะเวลาการซ่อมแซมเครื่องจักรหลังหยุดทำงาน ถูกใช้งานเพื่อประเมินประสิทธิภาพการซ่อมแซม และพัฒนากระบวนการซ่อมบำรุงรักษาเครื่องจักรในอุตสาหกรรมการผลิตสินค้า

8. Fishbone

Fishbone คือเครื่องมือที่ถูกใช้งานเพื่อการวิเคราะห์สาเหตุของข้อบกพร่องในกระบวนการผลิต โดยเชื่อมโยงไปยังสาเหตุหลักที่อาจทำให้เกิดปัญหา เพื่อให้ผู้บริหารสามารถมองเห็นถึงปัญหาอย่างครอบคลุม ระบุสาเหตุ และพัฒนากระบวนการผลิตให้ดียิ่งขึ้น

9. Bottleneck

Bottleneck หมายถึง จุด หรือสาเหตุที่ทำให้กระบวนการผลิตนั้นมีประสิทธิภาพต่ำลง หรือเกิดการล่าช้า มักเกิดขึ้นในขั้นตอนที่มีประสิทธิภาพการผลิตต่ำ และส่งผลต่อไปยังกระบวนการผลิตส่วนอื่น ๆ เช่น อุปกรณ์ที่ไม่เพียงพอ กระบวนการที่ซับซ้อน การจัดการที่ไม่มีประสิทธิภาพ หรือบุคลากรไม่มีทักษะการทำงาน

10. JIT

JIT (Just-In-Time) คือ แนวคิดการบริหารกระบวนการผลิตที่มุ่งเน้นการผลิตสินค้าตามสั่งและส่งมอบสินค้าในเวลาที่เหมาะสม โดยไม่มีการจัดเก็บสินค้าปริมาณมาก เพื่อลดต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการเก็บสินค้าคงคลัง

บทสรุป

การเข้าใจถึงคำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมการผลิต คือปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้บุคลากรในโรงงานสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการสื่อสารและทำงานร่วมกับหน่วยงานอื่น ๆ อย่างราบรื่น และยังครอบคลุมไปถึงการประยุกต์ใช้เครื่องมือและเทคโนโลยีต่าง ๆ อย่างถูกต้อง เพื่อลดข้อผิดพลาด และเพิ่มความแม่นยำในกระบวนการผลิต

บริษัท ARES เราคือผู้ให้บริการซอฟต์แวร์ที่ช่วยพัฒนากระบวนการผลิตที่มีประสิทธิภาพ โดยใช้ระบบ ciMES และ Argo ERP เพื่อการบริหารจัดการ ระบบโรงงาน ขนาดกลางและใหญ่ที่มีความซับซ้อน และนำพาธุรกิจของท่านให้ก้าวเข้าสู่ Smart Factory อย่างเต็มรูปแบบ

ติดต่อเรา
คุณสามารถติดต่อเราเพื่อดู DEMO ได้ที่ Contact Us
หรือสอบถามข้อมูลต่างๆ เพิ่มเติมได้ตามช่องทางด้านล่าง 
โทร 0633253640 หรือ 02-6863000 ต่อ 3042
Email: support@aresth.co.th